بسیاری از امور روزمره ای که امروزه عادی به شمار می آیند در ابتدا در قالب نوآوری معرفی و ارائه شده اند. تا کنون تعاریف متعددی برای نوآوری ارائه شده است اما آنچه که در بین همگان نوآوری نامیده میشود، در واقع تبدیل و ارائه یک ایده در قالب محصول، فرآیند یا خدمت جدید و یا بهبود هر یک از آنها است.
انواع نوآوری
انواع نوآوری از مناظر گوناگونی مورد بررسی قرار گرفته است. فارغ از اینکه نوآوریها تغییرات تدریجی و یا رادیکال در محصولات، خدمات و یا فرآیندها ایجاد نمایند و یا اینکه تغییرات ایجاد شده توسط نوآوری در سطح اجزا باقی بماند و یا کل سیستمها را دستخوش تغییر نماید، مطالعات نشان دهنده تاثیر نوآوریها بر روی محصولات و خدمات، فرآیند توسعه و ارائه آنها، زمینه های ایجاد محصول یا خدمت و یا در مدلهای ذهنی حاکم بر سازمانها یا صنایع و تغییر پاردایم بوده است[۱]. همچنین برای نوآوری دو رویکرد متفاوت از نظر تعامل با خارج سازمان میتوان در نظر گرفت. یکی رویکرد سنتیِ بسته که خلق و ارائه نوآوری را درون سازمانها خصوصا واحدهای تحقیق و توسعه محصور می نماید، و دیگری رویکرد نوآوری باز که اشاره به مفهوم ارائه شده توسط «هنری چسبرو»[۱]، دارد. نگاه وی بر چگونگی بهره برداری از ظرفیتهای محیط کسب و کار در راستای خلق ایده های جدید و تحقق بخشیدن به آنها تمرکز دارد. این پارادایم جدید، برای خلق و پردازش ایده های نو منابع مختلفی همچون مشتریان، رقبا و موسسات دانشگاهی را بر میشمارد.
پذیرش نوآوری
تمامی جامعه هدف به صورت همزمان آمادگی پذیرش یک نوآوری را ندارد، لذا جامعه هدف معمولا بر اساس الگوی زیر پذیرای نوآوری میگردد:
- ۲٫۵ درصد نوجویان
- ۱۳٫۵درصد زود پذیرندگان
- ۳۴ درصد اکثریت اولیه
- ۳۴ درصد اکثریت ثانویه
- ۱۶ درصد متاخرین
عوامل متعددی بر فرایند پذیرش نوآوری، که شامل دانش، انگیزش، تصمیم، آزمایش و استقرار می گردد تاثیر گذار است. عواملی همچون مزیت نسبی، سازگاری، پیچیدگی، آزمون پذیری و مشاهده پذیری، میتواند بر پذیرش نوآوری موثر باشد[۲].
نوآوری در بانکداری و صنعت پرداخت
در طول زمان و خصوصا با پیشرفت فناوریهای گوناگون، نوآوری با دو رویکرد مختلف بر بانکداری و پرداخت تاثیر گذاشته است:
- ایجاد تغییرات در فرایندهای سنتی کسب و کار بانکی در راستای افزایش بهره وری، افزایش حجم و سرعت تراکنشها و افزایش کیفیت خدمات، که نوآوریهای تدریجی تا زمان ظهور و شیوع اینترنت این رویکرد را تقویت نموده است.
- ایجاد تحول در بانکداری از منظر کسب و کار، همانند خارج نمودن خدمات سنتی بانکها از شعبه و حتی بانک، دگرگونی مفهوم شعبه، کارمزد محور نمودن بانکها به جای واسطه گری مالی که گسترش اینترنت و موبایل به تقویت این رویکرد رادیکال کمک نموده است. ظهور خدمات «کراود فاندینگ»[۲] یا «تامین مالی انبوه» و «وام دهی فرد به فرد»[۳] از این دست نوآوریهای رادیکال به شمار میروند.
مطالعه ای که بر روی ۱۲۲ نوآوری حوزه پرداخت در سال ۲۰۱۲ توسط کمیته «سی پی اس اس»[۴] صورت پذیرفت نشان داد، ۸۳% از نوآوریها به افزایش راحتی کاربر نهایی، ۵۷% آنها، به کاهش استفاده از پول نقد، ۴۷% آنها ، به افزایش سرعت پردازش تراکنش، ۲۴% آنها، به کاهش هزینه های پردازش تراکنش و ۲۱% از آنها به افزایش دسترسی به امکانات بانکی توجه داشته اند. همچنین طی مطالعه ای که در سال ۱۳۹۴ بر روی ۶۹ نوآوریِ رویداد بین المللی «فینوویت لندن ۲۰۱۵»[۵] انجام پذیرفت، مشخص گردید که از مجموع ۱۷۸ قابلیت ارائه شده طی نوآوریهای مختلف، تمرکز نوآوران بر موارد زیر بوده است:
- بهبود تجربه کاربری (۴۶% نوآوریها): از طریق ارائه گزارشات نموداری، ساده سازی و خودکار سازی فرآیند کاربری ( به کمک امکان پرداخت با بارکد، QRو شماره موبایل، استفاده از فرامین صوتی، یکپارچگی با شبکه های اجتماعی جهت تکمیل اطلاعات)، شخصی سازی و ساده سازی رابط کاربری، کاهش حداکثری محاسبات، یکپارچه سازی حسابها (ورود به حسابهای مختلف از یک سایت/اتصال حسابها به یک کارت) و نیز مدیریت تکمیل فرایند کاربری از طریق کانالهای مختلف
- کمک به توسعه و بهبود کسب و کار (۲۶% نوآوریها): از طریق فراهم آوردن امکان پیشنهاد محصول به مشتریان(به کمک داده کاوی بر روی رفتار مشتریان و یکپارچگی با شبکه های اجتماعی) و نیز بهبود درگاه های ارتباطی با مشتریان
- ارتقاء امنیت (۱۸% نوآوریها): از طریق استفاده از ابزارهای بیومتریک و نیز یکپارچگی با شبکه های اجتماعی برای تایید هویت، رصد رفتار گذشته کاربران جهت جلوگیری از تقلب، تایید هویت دو عاملی و نیز مدیریت سطح دسترسی به انواع کارت
- سایر (۱۰% نوآوریها): سایر قابلیتهای ارائه شده در نوآوریهای مذکور شامل مواردی همچون مدیریت داده ها (۲% نوآوریها)، امکان پرداخت، مبادله و محافظت در مقابل نوسانات نرخ ارزهای دیجیتالی(۲% نوآوریها)، یکپارچه سازی اطلاعات بازار سرمایه و مدیریت آنها (۲% نوآوریها) ، آموزش مالی به کمک «گیمیفیکیشن»[۶] (۱% نوآوریها)، اجتماعی سازی جذب سرمایه (۱% نوآوریها)، دعوت به کمپین و کسب نظرات دوستان (۲% نوآوریها)
علاوه بر نتایج به دست آمده از مطالعات فوق بررسی نوآوریهای مختلفی که در صنعت مالی ارائه شده است تمرکز نوآوران را بر موارد زیر به نمایش می گذارد:
- بانکداری مبتنی بر شبکه اجتماعی
- نرم افزارهای پرداخت مبتنی بر شبکه اجتماعی و تسهیم پول یا هزینه
- یکپارچگی خدمات مرسوم بانکی با « مدیریت مالی کسب و کار»[۷] ، « مدیریت مالی شخصی»[۸] و شبکه های اجتماعی
- خلق مشترک محصول و خدمت به کمک مشتریان و توسعه دهندگان خارج سازمانی
- «گیمیفیکیشن» یا بازی کاری در جهت آموزش مالی و یا توسعه بازار از طریق امتیاز دهی [۳]
منابع:
۱- پیشوایی، میر سامان. « تئوری های نوآوری ، مدل ها، فرآيندها و سياست ها»، ۱۳۹۲
۲- ایمانی مهر، مهدی. « بررسی تحلیلی روند جهانی نوآوری در عرصه پرداخت الکترونیک و برآورد جهتگیریهای آتی». ارائه شده در پژوهشکده پولی و بانکی، ۱۳۹۲
۳- فیروزی، مجید. «نوآوری در بانکداری و پرداخت؛ دستاوردها و روندها» ، نشریه پیوست: ویژه نامه چهارمین همایش نظامهای پرداخت و بانکداری الکترونیک، ۱۳۹۳
پی نویسها:
[۱] Henry Chesbrough [۲] Crowd funding [۳] Peer to Peer lending [۴] CPSS [۵] Finovate London 2015 [۶] Gamification [۷] Business Financial Management (BFM) [۸] Personal Financial Management (PFM)
